Οι φορολογικοί παράδεισοι είναι στην καρδιά, όχι στα όρια του συστήματος
 |
| O Μπάρακ Ομπάμα και ο Ντέιβιντ Κάμερον στη σύνοδο του Λοχ Ερν |
Η διαρκής επικαιρότητα της φοροδιαφυγής και η υποκρισία της εξουσίας.
Στις 18 και 19 του Ιούνη, σε ένα καταπράσινο θέρετρο στις λίμνες Λοχ Έρν της Βόρειας Ιρλανδίας συναντήθηκαν οι ηγέτες των G8, οι ισχυρότεροι πολιτικοί στον κόσμο. Την πρώτη μέρα εξέδωσαν την διακήρυξη της Λοχ Έρν. Πρόκειται για ένα δεκάλογο μέτρων που στόχο έχουν, σύμφωνα με τον προεδρεύοντα για τη φετινή χρονιά, πρωθυπουργό της Αγγλίας, Ντέιβιντ Κάμερον να χτυπήσουν τη «μάστιγα της φοροδιαφυγής».
Βέβαια, η εισαγωγική πρόταση της διακήρυξης, ξεκαθαρίζει πόσο αποφασισμένοι είναι όταν πλέκει το εγκώμιο στις ιδιωτικές επιχειρήσεις που οδηγούν στην ανάπτυξη, μειώνουν τη φτώχεια και δημιουργούν θέσεις εργασίας. Θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι, παρότι μπορεί να μη μοιράζονται την ίδια καχυποψία για το ατομικό κέρδος και το κεφάλαιο οι πρωθυπουργοί των ισχυρότερων κρατών, ίσως τουλάχιστον να επιδιώκουν να περιορίσουν κάπως τις ανεξέλεγκτες πολυεθνικές εταιρείες που κυβερνούν τον κόσμο.
Θα ήταν έτσι, αν ο, λάβρος κατά των φορολογικών παραδείσων, προεδρεύων της σύσκεψης, δεν ήταν ταυτόχρονα και ο ηγέτης της χώρας που συνδέεται περισσότερο με το διεθνές δίκτυο των offshore δραστηριοτήτων και αν το Σίτι του Λονδίνου δεν ήταν το ίδιο κέντρο των φορολογικών παραδείσων όλου του κόσμου.
Αλλά και ο συνοδοιπόρος του στον αγώνα, Μπάρακ Ομπάμα, επιτίθεται συχνά στους ανεύθυνους αμερικάνους εκατομμυριούχους, στους δόλιους τραπεζίτες και στις εξωτικές παραλίες των νησιών Καϊμάν, ξεχνώντας προφανώς ότι οι φοροδιαφεύγοντες μπορούν να βρουν ένα πρώτης τάξης καταφύγιο όχι κάπου στον ωκεανό, αλλά λιγότερο από δύο ώρες μακριά από την κατοικία του, στην πολιτεία του Ντέλαγουερ.
Το ζήτημα της φοροδιαφυγής βρίσκεται καθημερινά στην επικαιρότητα σε παγκόσμια κλίμακα. Πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς όταν τη στιγμή που οι κυβερνήσεις έχουν κηρύξει έναν ανελέητο πόλεμο λιτότητας στους πολίτες, γίνεται γνωστό ότι η Apple, με κέρδη άνω των 70 δισεκατομμυρίων δολαρίων την τελευταία τριετία, δεν πλήρωσε για το ίδιο διάστημα ούτε ένα από αυτά για φόρο σε οποιαδήποτε χώρα;
 |
| Πώς η Apple δεν πλήρωσε ούτε ένα Eυρώ για φόρους |
Στην Ελλάδα, η κρισιμότητα και επικαιρότητα του ζητήματος της φοροδιαφυγής μέσω υπεράκτιων (offshore) δραστηριοτήτων είναι ακόμα μεγαλύτερη. Το θέμα αναδεικνύει ότι η κυβέρνηση που καταδικάζει το λαό στην εξαθλίωση δεν κάνει τίποτα για τα δισεκατομμύρια που φυλάνε καλά Έλληνες σε υπεράκτιες επιχειρήσεις και λογαριασμούς στην Ελβετία. Πράγματι μόνο οργή προκαλεί που οι λωποδύτες της λίστας Λανγκάρντ κάνουν κοσμική ζωή ελεύθεροι, ενώ ένα παλικάρι 29 ετών πάλευε ρισκάροντας τη ζωή του μετά από δυόμισι χρόνια στη φυλακή, χωρίς δίκη.
Ο κλεμμένος πλούτος των offshore δραστηριοτήτων
Την Τετάρτη 26 Ιούνη, ένας ηλικιωμένος κύριος 87 ετών, δήλωσε ότι μετά από 40 χρόνια θα επιτρέψει στην πατρίδα του, θα εγκατασταθεί σε μια μικρή φάρμα και θα είναι κοντά στην οικογένεια και τους παλιούς του φίλους. Θα ήταν μια ευχάριστη ιστορία, αν δεν επρόκειτο για τον Ίνφαρ Κάμπραντ, ιδρυτή της πολυεθνικής ΙΚΕΑ, που λίγους μήνες πριν απέλυσε από κατάστημά της στην Αθήνα όσους εργαζόμενους δε δέχτηκαν ατομική σύμβαση εργασίας με μείωση μισθού. Ο εν λόγω κύριος, είχε φύγει από τη Σουηδία μεταφέροντας και την έδρα της επιχείρησης στην Ελβετία, διαμαρτυρόμενος για την υψηλή φορολόγηση.
Έναν αιώνα πριν, τα αδέρφια Βέστεϊ ξεκινούσαν τον πολυεθνικό κολοσσό τους στη βιομηχανία κρέατος. Ενώ όλα πήγαιναν καλά, κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, η κυβέρνηση της Αγγλίας αύξησε τους φόρους για να χρηματοδοτήσει την πολεμική προσπάθεια. Έτσι τα αδέρφια πήραν τις επιχειρήσεις τους και πήγαν στην Αργεντινή, όμως μετά τον πόλεμο θέλησαν να επιστρέψουν, απαιτώντας φοροελαφρύνσεις. Η κατάθεση του ενός αδερφού είναι μνημείο καπιταλιστικής λογικής καθώς υποστηρίζει ότι αυτός έχει το χρήμα, αυτός φέρνει δουλειές στη χώρα και άρα δικαιούται να μην πληρώνει τίποτα.
Οι δεύτεροι ήταν πρωτοπόροι στη φοροδιαφυγή, ενώ ο πρώτος δεν έκανε κάτι πρωτοφανές. Αντιθέτως, δεν υπάρχει ούτε μια μεγάλη επιχείρηση παγκόσμια που να μην αξιοποιεί με κάποιο τρόπο υπεράκτιες δραστηριότητες και φορολογικούς παραδείσους. Σε μια έρευνα του 2009, βρέθηκε ότι οι 99 από τις 100 μεγαλύτερες επιχειρήσεις στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν υπεράκτιες θυγατρικές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το ποσό που κατέχουν τέτοιες επιχειρήσεις ξεπερνά τα 32 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Συνολικά, τα 2/3 του παγκόσμιου πλούτου λιμνάζουν σε λογαριασμούς φυσικών και νομικών προσώπων σε φορολογικά καταφύγια φυλαγμένα από πολύπλοκα δίκτυα λογιστών και δικηγόρων και συμφωνίες απόλυτης εχεμύθειας.
Η βασική λειτουργία ενός φορολογικού παραδείσου είναι αρκετά απλή, αν και αξιοποιούνται άπειρα πολυσύνθετα χρηματοπιστωτικά εργαλεία και λογιστικές απάτες. Τα κέρδη μιας επιχείρησης και το εισόδημα ενός ατόμου υπό κανονικές συνθήκες φορολογούνται. Η λογική των φόρων δεν είναι βεβαίως κάτι το τρομερά ριζοσπαστικό, αντιθέτως ακόμα και σύμφωνα με την κυρίαρχη λογική, οι φόροι είναι το μερίδιο που οφείλει ο καθένας να καταβάλει για να αξιοποιήσει αυτά που του παρέχει το κράτος. Μια επιχείρηση που εγκαθίσταται σε έναν τόπο, αξιοποιεί τις φυσικές και τεχνικές του υποδομές, το μορφωμένο εργατικό προσωπικό ενώ οι πολίτες της περιοχής είναι αυτοί που θα αγοράσουν το προϊόν της. Σαν αντιστάθμισμα για τα κέρδη της οφείλει να καταβάλει φόρους. Αν όμως μπορεί να μεταφέρει την έδρα της σε μια άλλη περιοχή, ή αν δημιουργήσει διαφορετικές θυγατρικές και παρουσιάσει τα κέρδη της σε μια από αυτές που βρίσκεται κάπου που υφίσταται χαμηλή ή και καθόλου φορολόγηση και το κόστος της σε μια άλλη που έχει υψηλότερη φορολογία, τότε μπορεί πολύ εύκολα και συχνά νόμιμα να αποφύγει την καταβολή των φόρων. Οι τεράστιες πολυεθνικές που μοιράζονται το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της παγκόσμιας αγοράς, αποτελούνται από πολυάριθμες θυγατρικές, διασπαρμένες σε όλα τα μήκη του κόσμου μεταξύ των οποίων γίνονται οι περισσότερες συναλλαγές, σχεδόν τα δύο τρία των διασυνοριακών εμπορικών συναλλαγών. Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι μια επιχείρηση να έχει μια χώρα εξαγωγής και μια χώρα εισαγωγής. Ανάλογα με τις διευκολύνσεις που παρέχονται, η επιχείρηση αυτή υποστηρίζοντας ότι αποφεύγει τη διπλή φορολόγηση, στην πράξη δεν πληρώνει πουθενά τίποτα. Στα φυσικά πρόσωπα, το πράγμα είναι ακόμα πιο απλό, καθώς με μια μόνο μεταφορά της περιουσίας σου σε ένα μυστικό λογαριασμό της Ελβετίας, αποφεύγεις για πάντα τη φορολόγηση στη χώρα που ζεις.
Σήμερα, υπάρχουν πάνω από 60 περιοχές που μπορούν να χαρακτηριστούν ως φορολογικοί παράδεισοι. Η γεωγραφική τους κατανομή αλλά και η ιστορική τους διαδρομή έχει τεράστια σημασία. Χωρίζονται σε τρείς βασικές κατηγορίες, πέραν μεμονωμένων κρατών όπως η Ουρουγουάη.
Οι δεύτεροι ήταν πρωτοπόροι στη φοροδιαφυγή, ενώ ο πρώτος δεν έκανε κάτι πρωτοφανές. Αντιθέτως, δεν υπάρχει ούτε μια μεγάλη επιχείρηση παγκόσμια που να μην αξιοποιεί με κάποιο τρόπο υπεράκτιες δραστηριότητες και φορολογικούς παραδείσους. Σε μια έρευνα του 2009, βρέθηκε ότι οι 99 από τις 100 μεγαλύτερες επιχειρήσεις στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν υπεράκτιες θυγατρικές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το ποσό που κατέχουν τέτοιες επιχειρήσεις ξεπερνά τα 32 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Συνολικά, τα 2/3 του παγκόσμιου πλούτου λιμνάζουν σε λογαριασμούς φυσικών και νομικών προσώπων σε φορολογικά καταφύγια φυλαγμένα από πολύπλοκα δίκτυα λογιστών και δικηγόρων και συμφωνίες απόλυτης εχεμύθειας.
Η βασική λειτουργία ενός φορολογικού παραδείσου είναι αρκετά απλή, αν και αξιοποιούνται άπειρα πολυσύνθετα χρηματοπιστωτικά εργαλεία και λογιστικές απάτες. Τα κέρδη μιας επιχείρησης και το εισόδημα ενός ατόμου υπό κανονικές συνθήκες φορολογούνται. Η λογική των φόρων δεν είναι βεβαίως κάτι το τρομερά ριζοσπαστικό, αντιθέτως ακόμα και σύμφωνα με την κυρίαρχη λογική, οι φόροι είναι το μερίδιο που οφείλει ο καθένας να καταβάλει για να αξιοποιήσει αυτά που του παρέχει το κράτος. Μια επιχείρηση που εγκαθίσταται σε έναν τόπο, αξιοποιεί τις φυσικές και τεχνικές του υποδομές, το μορφωμένο εργατικό προσωπικό ενώ οι πολίτες της περιοχής είναι αυτοί που θα αγοράσουν το προϊόν της. Σαν αντιστάθμισμα για τα κέρδη της οφείλει να καταβάλει φόρους. Αν όμως μπορεί να μεταφέρει την έδρα της σε μια άλλη περιοχή, ή αν δημιουργήσει διαφορετικές θυγατρικές και παρουσιάσει τα κέρδη της σε μια από αυτές που βρίσκεται κάπου που υφίσταται χαμηλή ή και καθόλου φορολόγηση και το κόστος της σε μια άλλη που έχει υψηλότερη φορολογία, τότε μπορεί πολύ εύκολα και συχνά νόμιμα να αποφύγει την καταβολή των φόρων. Οι τεράστιες πολυεθνικές που μοιράζονται το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της παγκόσμιας αγοράς, αποτελούνται από πολυάριθμες θυγατρικές, διασπαρμένες σε όλα τα μήκη του κόσμου μεταξύ των οποίων γίνονται οι περισσότερες συναλλαγές, σχεδόν τα δύο τρία των διασυνοριακών εμπορικών συναλλαγών. Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι μια επιχείρηση να έχει μια χώρα εξαγωγής και μια χώρα εισαγωγής. Ανάλογα με τις διευκολύνσεις που παρέχονται, η επιχείρηση αυτή υποστηρίζοντας ότι αποφεύγει τη διπλή φορολόγηση, στην πράξη δεν πληρώνει πουθενά τίποτα. Στα φυσικά πρόσωπα, το πράγμα είναι ακόμα πιο απλό, καθώς με μια μόνο μεταφορά της περιουσίας σου σε ένα μυστικό λογαριασμό της Ελβετίας, αποφεύγεις για πάντα τη φορολόγηση στη χώρα που ζεις.
Σήμερα, υπάρχουν πάνω από 60 περιοχές που μπορούν να χαρακτηριστούν ως φορολογικοί παράδεισοι. Η γεωγραφική τους κατανομή αλλά και η ιστορική τους διαδρομή έχει τεράστια σημασία. Χωρίζονται σε τρείς βασικές κατηγορίες, πέραν μεμονωμένων κρατών όπως η Ουρουγουάη.
 |
| Ένας χάρτης με τους περισσότερους φορολογικούς παραδείσους στον κόσμο |
Η πρώτη αποτελείται από χώρες της Ευρώπης, όπως το Λουξεμβούργο, το Λιχτενστάιν, αλλά και η Ολλανδία, η Αυστρία, πιο πρόσφατα η Μάλτα κ.α. Σημαντικότερη είναι η Ελβετία με ένα πανίσχυρο τραπεζικό σύστημα, που από το 17ο αιώνα αποτελεί θησαυροφυλάκιο των Ευρωπαϊκών Ελίτ. Εκτινάσσεται κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, και ειδικά εντός των πολεμικών συρράξεων μεταξύ των γειτονικών της κρατών. Με θεσμικά κατοχυρωμένη την ουδετερότητα και καθοριστική τη γεωγραφική της θέση, είναι η πρώτη χώρα που κατοχυρώνει το τραπεζικό απόρρητο. Πρόκειται για τους κλεπταποδόχους του κόσμου, που ακόμα στα υπόγεια των τραπεζών τους υπάρχει χρυσάφι βγαλμένο από τα δόντια Εβραίων, από τότε που ο Χίτλερ αξιοποιούσε τους τραπεζίτες της «ουδέτερης» Ελβετίας για να ξεπλένει χρήμα.
Η δεύτερη περιλαμβάνει το βρετανικό δίκτυο, στο οποίο βρίσκεται πάνω από το 60% των φορολογικών παραδείσων. Πρόκειται για ένα τεράστιο δίκτυο, με κέντρο το Σίτι του Λονδίνου, το οποίο δρα αυτοτελώς και το ίδιο σαν καταφύγιο. Μέχρι τη δεκαετία του 70, σε αντιπαράθεση με το κράτος – κατά την περίοδο των περιορισμών του κευνσιανισμού- και από τότε και μετά σε συνεργασία, οι τράπεζες του Σίτι συγκρότησαν το δίκτυο (που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 50 με την αγορά των ευρωδολλαρίων) που ουσιαστικά κατοχύρωσε το νέο ρόλο του Λονδίνου στην μετααποικιακή εποχή. Επεκτείνεται σε τρεις άξονες. Στον πρώτο περιλαμβάνονται τα κοντινά νησιά των Εξαρτημένων Εδαφών του Στέμματος, το Τζέρσεϊ, το Γκέρνσεϊ και η Νήσος του Μαν. Στο δεύτερο, τα υπερπόντια εδάφη της Βρετανίας, όπως τα Νησιά Καϊμάν. Πρόκειται για μικρά νησιωτικά κράτη, πλήρως ελεγχόμενα από την Αγγλία αλλά με τυπική πολιτική ανεξαρτησία. Στον τρίτο άξονα, είναι εδάφη που έχουν ιστορικές σχέσεις με τη Βρετανία αλλά πλέον είναι έξω από την άμεση επιρροή της, όπως το Χονγκ Κόνγκ, η Σιγκαπούρη και η γειτονική μας Κύπρος.
Τρίτον, υπάρχουν τα εδάφη αμερικάνικης επιρροής. Το δίκτυο δορυφόρων των ΗΠΑ έχει ιστορία και πριν τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, με πιο χαρακτηριστικό τον Παναμά. Ωστόσο, στα μεταπολεμικά χρόνια, η πολιτική του αμερικάνικου κράτους ήταν πιο ισχυρή απέναντι στους φορολογικούς παραδείσους. Όταν εισήλθε ενεργά στις offshore δραστηριότητες, έκανε μια σημαντική επιλογή. Να εσωτερικοποιήσει τη διαδικασία εντός της, μέσα από ρυθμίσεις για συγκεκριμένες πολιτείες. Έτσι, μερικοί από τους σημαντικότερους φορολογικούς παραδείσους του κόσμου, βρίσκονται σήμερα στο έδαφος των ΗΠΑ, στις πολιτείες του Ντέλαγουερ, του Γουαϊόμινγκ, της Νεβάδα, της Φλόριντα κ.α. Υπάρχουν και υπεράκτια εδάφη, όπως οι Αμερικάνικες Παρθένοι νήσοι, οι νήσοι Μάρσαλ, και παραμένουν σημαντικά τα κέντρα της Λιβερίας και κυρίως του Παναμά.
Τα δίκτυα αυτά αλληλοσυνδέονται και ανταγωνίζονται. Όταν η Κύπρος κατέρρευσε, εμφανίστηκαν αμέσως χώρες σαν την Μάλτα για να διεκδικήσουν το καυτό χρήμα. Άλλωστε συχνά υπάρχουν διαφορετικοί ρόλοι. Η Ολλανδία για παράδειγμα λειτουργεί κυρίως ως αγωγός προς αλλού. Η Ελβετία, ξεκίνησε με τα χρήματα των Γερμανών, των Γάλλων, των Ιταλών που συνορεύουν και μιλούν τις διαφορετικές διαλέκτους της. Ο Μαυρίκιος εξυπηρετεί την Ινδία και την Αφρική, ενώ το Χονγκ Κόνγκ και η Σιγκαπούρη την Κίνα. Τα Καϊμάν, εκτινάχτηκαν από όταν οι αντάρτες του Κάστρο μπήκαν στην Αβάνα και ανάγκασαν σε φυγή τους μαφιόζους και έμπορους ναρκωτικών των ΗΠΑ. Τo Ντέλαγουερ βρίσκεται δίπλα στο Μανχάταν.
Τα νεοφιλελεύθερα δόγματα, ενίσχυσαν τη φοροδιαφυγή και κυρίως η αποθέωση της ελεύθερης αγοράς, η άρση όλων των οικονομικών κανονισμών, σε συνδυασμό με την μεγαλύτερη από ποτέ παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, έδωσε το πράσινο φως για την αχαλίνωτη συσσώρευση πλούτου, με νόμιμες ή λιγότερο νόμιμες δραστηριότητες. Οι πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ δεν μπορούν να διατείνονται ότι παλεύουν για τον περιορισμό του φαινομένου.
Καταρχήν οι ίδιοι το αξιοποιούν. Στις τράπεζες της Ζυρίχης ή στις ωραίες βίλες της λίμνης Λεμάν, στο κτίριο στην οδό North Orange 1209 στο Γουίλμινγκτον του Ντελαγουέρ – έδρα 230.000 εταιρειών- ή στο κτίριο Ugland στα νησιά Καϊμάν – 19000 εταιρειών-, συναντιούνται οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ όλου του κόσμου. Έμποροι ναρκωτικών, με τον ταμία της προεκλογικής εκστατείας του Ολάντ, ο νόμιμος και ηθικός Βουλγαράκης με τους απογόνους του Σαλαζάρ και του Μομπούτου. Κατά κύριο λόγο, όμως, γιατί η πολιτική που υποστηρίζουν είναι υποταγμένη στα συμφέροντα του κεφαλαίου. Υπό αυτό το πρίσμα, ακόμα και πρόσκαιρες προσπάθειες για σχετικό περιορισμό της φοροδιαφυγής, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία, σε ένα καθεστώς που θέτει σαν πρωταρχικό καθήκον την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Εδώ και δεκαετίες, το κεφάλαιο απαλλασσόταν όχι μόνο από τις εργατικές κατακτήσεις του παρελθόντος, αλλά και από τη φορολογία, έτσι που ο μεγαλοεπενδυτής Γουόρεν Μπάφετ να αναφωνήσει ότι έχει το μικρότερο φορολογικό συντελεστή από όλους του εργαζόμενους του.
Η δεύτερη περιλαμβάνει το βρετανικό δίκτυο, στο οποίο βρίσκεται πάνω από το 60% των φορολογικών παραδείσων. Πρόκειται για ένα τεράστιο δίκτυο, με κέντρο το Σίτι του Λονδίνου, το οποίο δρα αυτοτελώς και το ίδιο σαν καταφύγιο. Μέχρι τη δεκαετία του 70, σε αντιπαράθεση με το κράτος – κατά την περίοδο των περιορισμών του κευνσιανισμού- και από τότε και μετά σε συνεργασία, οι τράπεζες του Σίτι συγκρότησαν το δίκτυο (που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 50 με την αγορά των ευρωδολλαρίων) που ουσιαστικά κατοχύρωσε το νέο ρόλο του Λονδίνου στην μετααποικιακή εποχή. Επεκτείνεται σε τρεις άξονες. Στον πρώτο περιλαμβάνονται τα κοντινά νησιά των Εξαρτημένων Εδαφών του Στέμματος, το Τζέρσεϊ, το Γκέρνσεϊ και η Νήσος του Μαν. Στο δεύτερο, τα υπερπόντια εδάφη της Βρετανίας, όπως τα Νησιά Καϊμάν. Πρόκειται για μικρά νησιωτικά κράτη, πλήρως ελεγχόμενα από την Αγγλία αλλά με τυπική πολιτική ανεξαρτησία. Στον τρίτο άξονα, είναι εδάφη που έχουν ιστορικές σχέσεις με τη Βρετανία αλλά πλέον είναι έξω από την άμεση επιρροή της, όπως το Χονγκ Κόνγκ, η Σιγκαπούρη και η γειτονική μας Κύπρος.
Τρίτον, υπάρχουν τα εδάφη αμερικάνικης επιρροής. Το δίκτυο δορυφόρων των ΗΠΑ έχει ιστορία και πριν τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, με πιο χαρακτηριστικό τον Παναμά. Ωστόσο, στα μεταπολεμικά χρόνια, η πολιτική του αμερικάνικου κράτους ήταν πιο ισχυρή απέναντι στους φορολογικούς παραδείσους. Όταν εισήλθε ενεργά στις offshore δραστηριότητες, έκανε μια σημαντική επιλογή. Να εσωτερικοποιήσει τη διαδικασία εντός της, μέσα από ρυθμίσεις για συγκεκριμένες πολιτείες. Έτσι, μερικοί από τους σημαντικότερους φορολογικούς παραδείσους του κόσμου, βρίσκονται σήμερα στο έδαφος των ΗΠΑ, στις πολιτείες του Ντέλαγουερ, του Γουαϊόμινγκ, της Νεβάδα, της Φλόριντα κ.α. Υπάρχουν και υπεράκτια εδάφη, όπως οι Αμερικάνικες Παρθένοι νήσοι, οι νήσοι Μάρσαλ, και παραμένουν σημαντικά τα κέντρα της Λιβερίας και κυρίως του Παναμά.
Τα δίκτυα αυτά αλληλοσυνδέονται και ανταγωνίζονται. Όταν η Κύπρος κατέρρευσε, εμφανίστηκαν αμέσως χώρες σαν την Μάλτα για να διεκδικήσουν το καυτό χρήμα. Άλλωστε συχνά υπάρχουν διαφορετικοί ρόλοι. Η Ολλανδία για παράδειγμα λειτουργεί κυρίως ως αγωγός προς αλλού. Η Ελβετία, ξεκίνησε με τα χρήματα των Γερμανών, των Γάλλων, των Ιταλών που συνορεύουν και μιλούν τις διαφορετικές διαλέκτους της. Ο Μαυρίκιος εξυπηρετεί την Ινδία και την Αφρική, ενώ το Χονγκ Κόνγκ και η Σιγκαπούρη την Κίνα. Τα Καϊμάν, εκτινάχτηκαν από όταν οι αντάρτες του Κάστρο μπήκαν στην Αβάνα και ανάγκασαν σε φυγή τους μαφιόζους και έμπορους ναρκωτικών των ΗΠΑ. Τo Ντέλαγουερ βρίσκεται δίπλα στο Μανχάταν.
Τα νεοφιλελεύθερα δόγματα, ενίσχυσαν τη φοροδιαφυγή και κυρίως η αποθέωση της ελεύθερης αγοράς, η άρση όλων των οικονομικών κανονισμών, σε συνδυασμό με την μεγαλύτερη από ποτέ παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, έδωσε το πράσινο φως για την αχαλίνωτη συσσώρευση πλούτου, με νόμιμες ή λιγότερο νόμιμες δραστηριότητες. Οι πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ δεν μπορούν να διατείνονται ότι παλεύουν για τον περιορισμό του φαινομένου.
Καταρχήν οι ίδιοι το αξιοποιούν. Στις τράπεζες της Ζυρίχης ή στις ωραίες βίλες της λίμνης Λεμάν, στο κτίριο στην οδό North Orange 1209 στο Γουίλμινγκτον του Ντελαγουέρ – έδρα 230.000 εταιρειών- ή στο κτίριο Ugland στα νησιά Καϊμάν – 19000 εταιρειών-, συναντιούνται οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ όλου του κόσμου. Έμποροι ναρκωτικών, με τον ταμία της προεκλογικής εκστατείας του Ολάντ, ο νόμιμος και ηθικός Βουλγαράκης με τους απογόνους του Σαλαζάρ και του Μομπούτου. Κατά κύριο λόγο, όμως, γιατί η πολιτική που υποστηρίζουν είναι υποταγμένη στα συμφέροντα του κεφαλαίου. Υπό αυτό το πρίσμα, ακόμα και πρόσκαιρες προσπάθειες για σχετικό περιορισμό της φοροδιαφυγής, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία, σε ένα καθεστώς που θέτει σαν πρωταρχικό καθήκον την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Εδώ και δεκαετίες, το κεφάλαιο απαλλασσόταν όχι μόνο από τις εργατικές κατακτήσεις του παρελθόντος, αλλά και από τη φορολογία, έτσι που ο μεγαλοεπενδυτής Γουόρεν Μπάφετ να αναφωνήσει ότι έχει το μικρότερο φορολογικό συντελεστή από όλους του εργαζόμενους του.
 |
| Το χαμηλό αυτό κτίριο, στον αριθμό 1209 της οδού North Orange, στο Γουίλμινγκτον του Ντελαγουέρ είναι η έδρα περίπου 230.000 εταιρειών, μεταξύ των οποίων της Coca Cola, της Ford, της General Motors, της KFC, της Intel, της Google… |
 |
| Το κτίριο Ugland στα νησιά Καϊμάν, που στεγάζει κοντά στις 19000 εταιρείες. Για αυτό έκανε ο λόγο ο πρόεδρος Ομπάμα λέγοντας ότι «είτε πρόκειται για το μεγαλύτερο κτίριο στον κόσμο, είτε για τη μεγαλύτερη απάτη στα χρονικά», ξεχνώντας βέβαια το κτίριο της οδού North Orange. |
 |
| Η έδρα της Itunes, της Apple, στην Ευρώπη, μια θυρίδα στο νούμερο 8 της οδού Heinrich Heine, στο Λουξεμβούργο |
Στο έδαφος της κρίσης, μάλιστα, αντί να αναγνωριστεί η φοροδιαφυγή ως παράγοντας των προβλημάτων και να αναζητηθεί έστω ένα ψίχουλο από τα λιμνάζοντας τρις, έγινε ακριβώς το αντίθετο. Ενισχύθηκε η κούρσα του ανταγωνισμού για το ποιος θα δώσει τα περισσότερα στις πολυεθνικές και τις τράπεζες. Φορολογικές ελαφρύνσεις, εργοδοτική ασυδοσία, ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, τα πάντα.
 |
| Χώρες που χάνουν από τις offshore δραστηριότητες |
Φτώχεια και αυταρχισμός για τους κάτω. Πλούτη και ελευθερία για τους πάνω
Η φοροδιαφυγή δεν είναι μόνο ένα τέχνασμα των ισχυρών της οικονομίας που έχουν πάντοτε τον τρόπο να ξεγλιστρούν από τους αδύναμους εισπρακτικούς μηχανισμούς των κρατών. Είναι βασική πλευρά του σύγχρονου καπιταλισμού, ενδεικτική της ταξικότητας και της αδικίας του εκμεταλλευτικού συστήματος.
Πριν λίγες μέρες, κόντεψε να χάσει το σπίτι του ένας άνεργος μεταλλεργάτης στην Ελλάδα για οφειλές 1500 ευρώ. Την ίδια στιγμή καταδικασμένοι εγκληματίες απολαμβάνουν τα αφορολόγητα πλούτη τους σε σαλέ στις Άλπεις ή κάτω από ένα φοίνικα στις Μπαχάμες. Το φορολογικό σύστημα, όπως και η δικαιοσύνη, είναι πάντοτε σκληρό και αποτελεσματικό στους φτωχούς και χαλαρό και αναποτελεσματικό στους πλούσιους.
Οι φορολογικοί παράδεισοι δεν είναι μόνο εδάφη στα οποία το κεφάλαιο διαφεύγει από φόρους. Είναι περιοχές στις οποίες, η εξουσία των επιχειρήσεων είναι απεριόριστη και ανεμπόδιστη. Είναι περιοχές που αναιρείται κάθε, έστω τυπική, έννοια δημοκρατίας λαϊκής και εθνικής ανεξαρτησίας.
Στην Ελβετία, την παλαιότερη δημοκρατία του κόσμου, ένα πολιτικό σύστημα με ενεργές αρχές άμεση δημοκρατίας, με συχνά δημοψηφίσματα, είναι σε ισχύ. Το μόνο κακό: ότι όλα μπορούν να συζητηθούν και να αμφισβητηθούν, εκτός από το σημαντικότερο. Tην απόλυτη ελευθερία των επιχειρήσεων, το τραπεζικό απόρρητο που έχει μετατραπεί σε χαρακτηριστικό της εθνικής συγκρότησης. Τα κόμματα που αναγκαστικά συμμετέχουν εναλλάξ στην κυβέρνηση στα πλαίσια μιας ισότητας μεταξύ των καντονιών, δεν έχουν ούτε καν την τυπική εξουσία να αμφισβητήσουν αυτές τις «ανώτερες αρχές». Κάθε φορά που φτάνει στη δικαιοσύνη κάποιο μεγάλο σκάνδαλο, όπως η μεταφορά στις μεγάλες ελβετικές τράπεζες πλούτου που έχει κλαπεί από τις φτωχότερες χώρες σε λογαριασμούς των δικτατόρων τους, πάντοτε κουκουλώνεται. Οι βουλευτές δεν έχουν καν ασυμβίβαστο. Έτσι όλοι οι εκπρόσωποι είναι και μέλη εκατοντάδων Δ.Σ. επιχειρήσεων και τραπεζών. Στους νησιωτικούς παραδείσους, η ηγέτιδα δύναμη, συνήθως η ίδια η βασίλισσα της Αγγλίας, ορίζει τους άρχοντες που είναι υπεύθυνοι για τις σημαντικές αποφάσεις. Ωστόσο, υπάρχει μια τυπική πολιτική ανεξαρτησία, καθώς δημιουργούνται πολιτικά σώματα με αυτόχθονες που προσποιούνται ότι κατέχουν την πολιτική εξουσία.
Η ύπαρξη των επικρατειών εχεμύθειας έχει αρνητικά οφέλη για τους λαούς, τόσο στις φτωχότερες όσο και στις πλουσιότερες χώρες. Πολυεθνικές κατακλέβουν για δεκαετίες τους φυσικούς πόρους στην Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική, καταδικάζουν στην πείνα δισεκατομμύρια και δεν αφήνουν τίποτα στις χώρες. Αλλά και στη Δύση, οι εργαζόμενοι υποβάλλονται σε συνεχείς επιθέσεις για να γίνουν πιο «ανταγωνιστικοί», μένουν άνεργοι και καλούνται επιπροσθέτως να πληρώνουν όλο και περισσότερους φόρους τη στιγμή που οι πλούσιοι «συμπατριώτες» τους δεν αφήνουν ούτε δεκάρα.
Στο έδαφος της κρίσης, η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δραματική. Κόσμος μένει άστεγος ή πεινάει, σχολεία και νοσοκομεία κλείνουν, εξαιτίας των προβλημάτων στα δημόσια οικονομικά. Μα ποιος φταίει για αυτά; Ο μισθωτός, ο άνεργος και ο συνταξιούχος ή βαθύπλουτος που διαφεύγει των φόρων ενώ εμφανίζεται σαν σωτήρας της ανάπτυξης;
Το ελαττωμένο ποσοστό κέρδους που εγγυώνται πολλές επενδύσεις εντός της παγκόσμιας ύφεσης, αφήνει τεράστια κεφάλαια να λιμνάζουν σε φορολογικούς παραδείσους σε όλο τον κόσμο.
Είναι ένας διπλά κλεμμένος πλούτος. Στην υπεραξία που κερδίζει ο κεφαλαιοκράτης από την ανθρώπινη εργασία, προστίθεται και η παλιά και δοκιμασμένη μέθοδος της πραγματικής κλοπής μέσω της αποφυγής των φόρων προς το κράτος, πράγμα που βαραίνει και πάλι την εργατική τάξη.
 |
| Η Cosco στον Πειραιά |
Μνημονιακοί και φοροφυγάδες «φέρνουν την ανάπτυξη». Να τους σταματήσουμε !
Στην Ελλάδα, το ζήτημα των offshore δραστηριοτήτων έχει τεράστια σημασία. Όλες οι κυβερνήσεις ορκίζονται ότι κάνουν τα πάντα για να βρουν όσους φοροδιαφεύγουν. Στην πράξη, η συζήτηση επιστρέφει με μέτρα ενάντια στους μικρούς και μεσαίους, τη στιγμή που σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες, μόνο στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους εντοπίστηκαν 107 offshore εταιρίες ελληνικών συμφερόντων, εκ των οποίων μόνο 4 εμφανίζονται στους φορολογικούς καταλόγους.
Όλη η οικονομική και κοινωνική ελίτ κρατά τα λεφτά της στην Ελβετία, γράφει σε offshore ακίνητα στην Αθήνα ή το Λονδίνο, στήνει εταιρίες στο Τζέρσευ κ.α. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Πλάι σε αυτές τις σκιώδεις δοσοληψίες, υπάρχει το μεγαλύτερο διαχρονικό σκάνδαλο της παντελούς φοροαποφυγής του φοβερού και τρομερού εφοπλιστικού κεφαλαίου.
Μα και στις μεγάλες επενδύσεις που θα φέρουν, κατά τον πρωθυπουργό την ανάπτυξη, συμβαίνει τίποτα διαφορετικό; Η Cosco που πήρε το λιμάνι του Πειραιά και θέλει τη μισή Κρήτη, δεν άφησε τίποτα στον «κρατικό κορβανά» παρά τα τεράστια κέρδη της. Ή δεν ξέρουμε, μπορεί και να άφησε, όχι για το δημόσιο συμφέρον, αλλά για προσωπικούς και κομματικούς λογαριασμούς...
Απόσπασμα άρθρου του Θάνου Ανδρίτσου
ΠΗΓΗ
