Έβαλαν το «σοφό» να φάει τα πρόβατα!Του
ΓΙΑΝΝΗ ΝΤΑΣΚΑΟ επί χρόνια σημιτικά διοικητής του ΙΚΑ βασικό στέλεχος της Επιτροπής Σοφών, η οποία
ανέλαβε το ρόλο του λαγού για να καταστρέψει τις συντάξεις και τις ζωές εκατομμυρίων Ελλήνων.
Διαβάστε τις κοτσάνες που έγραφε πριν χρόνια στο (
πού αλλου;) ΒΗΜΑ, αυτός ένας καθηγητής ιδιωτικής ασφάλισης σε… κρατικό φυσικά Πανεπιστήμιο. Το Πανεπιστήμιο του
Σημίτη, του ανθρώπου που ανέλαβε να υπερχρεώσει τους Έλληνες, ώστε να τους φάει τις συντάξεις για να στραφούν στην… ιδιωτική ασφάλιση,
όσοι επιβιώσουν.
«Υπάρχει λύση για τις συντάξεις»
Η μόνη δομική μεταρρύθμιση που έγινε στην κοινωνική ασφάλιση στην περίοδο της μεταπολίτευσης ήταν αυτή του Ν. 2084/1992. Η μεταρρύθμιση αυτή άφησε δύο σημαντικές εκκρεμότητες: (α) τις κατώτερες συντάξεις και (β) την θέσπιση ενός νέου ισοζυγίου μεταξύ κύριας και επικουρικής σύνταξης καθώς και την κεφαλαιοποίηση των ταμείων επικουρικών συντάξεων. Το πρώτο θέμα ρυθμίστηκε με την θέσπιση του ΕΚΑΣ το 1996.
Το θέμα των επικουρικών συντάξεων όχι μόνο δεν ρυθμίστηκε, αλλά η κατάσταση των
σχετικών ταμείων χειροτέρευε δραματικά με την πάροδο του χρόνου. Μια μικρή ομάδα οικονομολόγων της κοινωνικής ασφάλισης πρότεινε από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 να ξεκινήσει η κεφαλαιοποίηση των επικουρικών συντάξεων. Συνάντησε την σφοδρή αντίδραση των εργατοπατέρων και των συμβούλων τους, διότι θεωρήθηκε περιττή «επειδή ο κρατικός προϋπολογισμός εγγυάται την καταβολή των υπεσχημένων συντάξεων στο διηνεκές».
Πρόκειται για τα ίδια άτομα που τώρα υλοποιούν τις περικοπές των συντάξεων οι οποίες προβλέπονται στα διαδοχικά Μνημόνια, ενώ ταυτόχρονα ολοφύρονται στα τηλεοπτικά παράθυρα για την τύχη των συνταξιούχων. Εάν είχε ξεκινήσει τότε η κεφαλαιοποίηση των επικουρικών συντάξεων, τα συσσωρευμένα αποθεματικά θα είχαν ξεπεράσει τα 150 δισ. Ευρώ το 2010, που σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του δημοσίου χρέους θα ήταν εσωτερικό (όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλες τις χώρες με κεφαλαιοποιημένα συστήματα συντάξεων, με μεγαλύτερο παράδειγμα την Ιαπωνία η οποία χρηματοδοτεί ένα χρέος/ΑΕΠ της τάξεως του 200% με τα αποθεματικά των ταμείων συντάξεων και των ασφαλιστικών εταιριών).
Με την χώρα σε κατάσταση πτώχευσης και τον κοινωνικό ιστό στα πρόθυρα διάλυσης, το κύριο ερώτημα είναι τι μπορεί να γίνει για το σύστημα συντάξεων. Τα κύρια θέματα είναι δύο. Πρώτον, η δημιουργία ενός νέου, σύγχρονου και βιώσιμου συστήματος συντάξεων για τις ηλικίες κάτω των 55-60 ετών. Δεύτερον, η εξεύρεση πόρων/μέσων για την στήριξη των νυν συνταξιούχων καθώς και όσων βρίσκονται στην ηλικία των 60-65 ετών και δεν έχουν πλέον περιθώρια πρόσθετης αποταμίευσης.
Νέο Σύστημα Συντάξεων
Κατά την ανοικοδόμηση της χώρας, μια από τις πρώτες προτεραιότητες θα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός νέου προτύπου διενέργειας της λειτουργίας της αποταμίευσης, η οποία υλοποιείται σε κάθε χώρα κυρίως μέσα από το σύστημα συντάξεων. Η συνολική πρόταση για ένα νέο και βιώσιμο σύστημα συντάξεων έχει αναπτυχθεί λεπτομερώς αλλού.
Εδώ αρκεί η περιγραφή των βασικών αξόνων:
• Ένα Ταμείο Κύριων Συντάξεων, που θα λειτουργεί με το σύστημα Pay-As-You-Go και θα είναι καθορισμένων εισφορών, με ατομικούς λογαριασμούς (Το Σουηδικό Μοντέλο).
• Ένα Ταμείο Επικουρικών Συντάξεων για όλο τον πληθυσμό, με πλήρη κεφαλαιοποίηση.
• Η είσπραξη των ασφαλιστικών εισφορών θα γίνεται από την Εφορία, και το ασφαλιστέο εισόδημα θα είναι το φορολογητέο εισόδημα.
• Γενικευμένη εφαρμογή του συστήματος ΕΚΑΣ για τις κατώτερες συντάξεις, με επέκταση και στους αγρότες.
• Ενίσχυση του θεσμού των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, με ανάθεση της διαχείρισής τους σε εξειδικευμένες ασφαλιστικές εταιρίες, οι οποίες πλέον εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος.
• Φορολογικά κίνητρα για την προώθηση των ομαδικών και ατομικών ασφαλίσεων συντάξεων.
• Η οργάνωση και λειτουργία του νέου συστήματος θα βασίζεται στο ΙΚΑ, το οποίο θα καταστεί το μοναδικό ταμείο κύριων συντάξεων της χώρας, Η συνεργασία με τον Οργανισμό Κοινωνικών Ασφαλίσεων της Σουηδίας (έχει τα καλύτερα συστήματα ηλεκτρονικής οργάνωσης στην Ευρώπη και λειτουργεί με λιγότερους από 1000 υπαλλήλους για ένα πληθυσμό εφάμιλλο του ελληνικού), θα επιταχύνει και θα προσθέσει εγκυρότητα και αξιοπιστία στην ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού του ΙΚΑ.
Τι Γίνεται με τους Συνταξιούχους
Ένα από τα μεγαλύτερα αίσχη της μεταπολίτευσης είναι η δραστική και συνεχιζόμενη μείωση των παροχών των σημερινών συνταξιούχων, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους συγκροτούν τις γενιές που έζησαν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο.
Δυστυχώς με την μακρόχρονη πορεία ύφεσης και υπερχρέωσης στην οποία έχει εισέλθει η χώρα δεν υπάρχει σοβαρή ελπίδα εξεύρεσης πόρων στο εγγύς μέλλον για την ενίσχυση των παροχών των σημερινών συνταξιούχων.
Το πρόβλημα των ανεπαρκών μελλοντικών συντάξεων θα αντιμετωπίσουν και όσοι σήμερα βρίσκονται στην ηλικία των 60-65 ετών και επομένως δεν διαθέτουν επαρκή χρόνο ή μέσα για την διενέργεια πρόσθετης αποταμίευσης.
Οι εναλλακτικές λύσεις είναι ελάχιστες. Η πιο ενδεδειγμένη είναι να ακολουθήσει η χώρα την διεθνή πρακτική και να θεσμοθετήσει τον μηχανισμό της «αντίστροφης υποθήκης» (Reverse Mortgage), ο οποίος μπορεί να τεθεί σε άμεση εφαρμογή από τις ασφαλιστικές εταιρίες σε συνεργασία με τις τράπεζες, χωρίς καμία επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Με βάση τον θεσμό αυτό, ο συνταξιούχος μπορεί να λάβει δάνειο το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε ισόβια μηνιαία συνταξιοδοτική παροχή. Το ποσό του δανείου συναρτάται με την αξία της ιδιόκτητης κατοικίας του συνταξιούχου. Ο συνταξιούχος δεν χρειάζεται να αποπληρώσει το δάνειο όσο είναι στη ζωή. Μετά τον θάνατό του, μέρος ή το σύνολο της ιδιόκτητης κατοικίας μεταβιβάζεται στον ασφαλιστικό οργανισμό, ο οποίος φέρει και τον κίνδυνο μακροβιότητας (η πιθανότητα το ανατοκισμένο ποσό του δανείου να υπολείπεται της αξίας της οικίας).
Η λύση της «αντίστροφης υποθήκης» εφαρμόζεται την τελευταία δεκαετία, με διαρκώς επιταχυνόμενους ρυθμούς, στις ασφαλιστικές αγορές των ΗΠΑ και της Δ. Ευρώπης. Οι έκτακτες συνθήκες που διέρχεται η χώρα επιβάλλουν την εξέταση της υιοθέτησης αυτού του πρωτοποριακού θεσμού και στην Ελλάδα. Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Πειραιώς έδειξε ότι οι Έλληνες άνω των 55 ετών έχουν το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, 84% ( οι Ισπανοί έχουν ποσοστό 86%, ενώ ο μέσος όρος είναι στο 66%). Επίσης, οι Έλληνες άνω των 55 ετών έχουν το υψηλότερο ποσοστό, 37%, στην κατοχή και άλλης ακίνητης περιουσίας πέραν της κύριας κατοικίας. Η μέση συνολική αξία των πάγιων περιουσιακών στοιχείων ανέρχεται περίπου σε 200.000 ευρώ.
Υπάρχει, επομένως, η δυνατότητα της χρησιμοποίησης των νέων ασφαλιστικών προϊόντων για την έκτακτη ενίσχυση των απερχόμενων γενεών, σε προαιρετική βάση, με την μετατροπή μέρους του οικιστικού κεφαλαίου σε συμπληρωματική συνταξιοδοτική παροχή.
* Ο Μιλτιάδης Νεκτάριος είναι καθηγητής ιδιωτικής ασφάλισης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και Πρόεδρος της ασφαλιστικής εταιρίας International Life. Στην περίοδο 1999-2004 ήταν Διοικητής του ΙΚΑ
